Το ιστολόγιο της Προλεταριακής Σημαίας παύει να λειτουργεί. Από αυτό το Σαββατοκύριακο συγχωνεύεται με την ιστοσελίδα του ΚΚΕ(μ-λ) σε μια νέα κοινή ιστοσελίδα της οποίας η διεύθυνση θα είναι η http://www.kkeml.gr/.

2 Απρ 2012

Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

του Δημήτρη Μάνου
Μετά το περίφημο κούρεμα μέσω του PSI υπολογίζεται ότι η χώρα μας θα «χρωστά» πάνω από το 75% του χρέους της στο ΔΝΤ και στους Ευρωπαίους (με διάφορες μορφές είτε στην ΕΚΤ, είτε στους μηχανισμούς «διάσωσης», είτε στις ευρωπαϊκές τράπεζες). Το υπόλοιπο κομμάτι (εξαιρώντας τους ιδιώτες) αφορά κατά μεγάλο βαθμό του ντόπιους «θεσμικούς», δηλαδή τα ταμεία, όπως τα βάφτισαν τελευταία, και το ελληνικό τραπεζιτικό σύστημα. Τα πρώτα θα υποστούν το λεγόμενο κούρεμα, δηλαδή τη μείωση της τιμής των ομολόγων που κατέχουν. Οι τράπεζες θα συμμετάσχουν στη λεγόμενη ανακεφαλαιοποίηση.
Βέβαια γνωρίζουμε πως όλο αυτό το διάστημα που γίνεται συζήτηση για τη μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους ένα μεγάλο μέρος των ιδιωτών ρευστοποίησε τα ομόλογα που κατείχε σε τιμές «ακούρευτες» και απαλλάχτηκε από αυτά είτε τα αγόρασε η ΕΚΤ και τα διαφύλαξε από μειώσεις (κάποια από αυτά τα ξαναπούλησε στην πρωτογενή αγορά στις ονομαστικές τους τιμές, κερδοσκοπώντας). Λέγεται μάλιστα ότι, αν γινόταν πριν από δύο χρόνια το περίφημο «κούρεμα», το χρέος μπορεί και να έφτανε το 80% του ΑΕΠ. Πιθανόν. Ετσι θα ήταν όμως αν ο πραγματικός στόχος αφορούσε απλώς την ελάφρυνση της χώρας από το χρέος. Ομως δεν είναι αυτός ο πραγματικός στόχος…

Τι είναι η ανακεφαλαιοποίηση
Είναι η ενίσχυση των κεφαλαίων, η αύξηση με άλλα λόγια των διαθέσιμων πραγματικών κεφαλαίων των τραπεζών. Και λέμε πραγματικών για να το διακρίνουμε από τις λεγόμενες εγγυήσεις που δεν αποτελούν πραγματική και καθαρή κεφαλαιακή αύξηση αλλά, όπως δηλώνει και το όνομά τους, σημαίνει ότι η χώρα ή η κεντρική τράπεζα εγγυάται ότι θα στηρίξει με το τάδε ή δείνα ποσό τις τράπεζες σε διάφορες καταστάσεις και περιπτώσεις διακινδύνευσης.
Η αύξηση αυτή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους, τον κεντρικό (κρατικό ή «ενωσιακό» όσον αφορά την ΕΕ) και τον ιδιωτικό.
Η κεντρική αύξηση των κεφαλαίων των τραπεζών διασφαλίζεται μέσω της ένταξής τους στο λεγόμενο ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) με τη διαμεσολάβηση της κεντρικής τράπεζας κάθε χώρας και η ιδιωτική αφορά την αύξηση των μετοχικών κεφαλαίων που είναι υποχρεωμένοι να κάνουν οι ιδιώτες κεφαλαιούχοι (και βασικά οι μεγαλοκεφαλαιούχοι).
Εδώ βέβαια, όπως είναι κατανοητό, παίζεται ένα μεγάλο παιχνίδι διαπραγμάτευσης καθώς οι ιδιώτες μεγαλοκεφαλαιούχοι επιδιώκουν από τη μια να αποφύγουν την «κρατικοποίηση», χωρίς ταυτόχρονα να βάλουν βαθιά το χέρι στα δικά τους «ίδια κεφάλαια». Από την άλλη, τρόικα και Ευρωπαίοι επιδιώκουν τον έλεγχο του τραπεζιτικού συστήματος και φυσικά επιδιώκουν να διοχετεύσουν την κρίση και τις επιπτώσεις της στις τράπεζες της εξαρτημένης «περιφέρειας».

Η λεγόμενη «εκκαθάριση»
Είναι αλήθεια ότι το ελληνικό τραπεζιτικό σύστημα δεν εκτέθηκε στο βαθμό που εκτέθηκαν οι ευρωπαϊκές τράπεζες στα «τοξικά» προϊόντα της κρίσης του 2008. Τα «κανόνια» που ενδεχομένως έπληξαν τις ελληνικές τράπεζες αφορούσαν στην έκθεσή τους στις επισφαλείς οικονομίες των βαλκανικών χωρών και της ευρύτερης παρευξείνιας περιοχής. Το φαινόμενο δε της αδυναμίας πληρωμής των δανείων κάθε φύσης είχε αρχίσει να παρουσιάζεται μετά το 2007 και αυξήθηκε δραματικά με τα διαδοχικά μέτρα των μνημονίων. Ενα άλλο χαρακτηριστικό της τελευταίας περιόδου αφορά τη μεγάλη γαλλική διείσδυση. Πραγματικά οι γαλλικές τράπεζες μπορεί λίγο πριν και ιδιαίτερα μετά το «κούρεμα» να έχουν χάσει την προνομιακή θέση των δανειστών του ελληνικού Δημοσίου, όμως η διείσδυσή τους στο ντόπιο τραπεζιτικό σύστημα είναι σημαντική.
Βέβαια, εδώ και ενάμιση χρόνο περίπου διενεργείται ο λεγόμενος έλεγχος της Black Rock, ενός οργανισμού «διεθνούς» που αναλαμβάνει να κάνει φύλλο και φτερό τους ισολογισμούς και τα ποικίλης σύνθεσης χαρτοφυλάκια των τραπεζών, αρχομένης από τη στρατηγικής σημασίας Εθνική Τράπεζα.

Διπλό πρόβλημα
Συνεπώς, στην εκκαθάριση των κεφαλαίων που προγραμματίζεται πρέπει να προστεθεί και το «κούρεμα» του PSI, ανεβάζοντας την τάξη μεγέθους της απομείωσης ίσως και μέχρι τα 30-35 δισ. ευρώ. Προς το παρόν κάνουν λόγο για περίπου 24 δισ. που θα αναπληρωθούν κατά 80% και πάνω μέσα από την προσφυγή στο ΤΧΣ. Το υπόλοιπο ποσοστό (πάνω από το 10%) θα καλυφθεί από την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των ιδιωτών. Το ΔΝΤ μάλιστα θεωρεί σημαντικό ζήτημα τη συμμετοχή των ιδιωτών σε τέτοια ή και σε μεγαλύτερα ποσοστά για να διατηρηθεί, όπως λέγεται, ο ιδιωτικός χαρακτήρας του τραπεζιτικού συστήματος. Στην πραγματικότητα, ζήτημα κρατικοποίησης των ελληνικών τραπεζών δεν τίθεται, αντίθετα το σύνολο του τραπεζιτικού συστήματος μπαίνει κάτω από τον έλεγχο του ΤΧΣ μέσω της κυριαρχικής συμμετοχής του στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών υπό την εποπτεία τριμερούς συμβουλίου άμεσα διορισμένου από την τρόικα, ανεξάρτητου τόσο από το υπουργείο Οικονομικών όσο και από την Τράπεζα της Ελλάδος, δηλαδή τους δύο βασικούς θεσμούς άσκησης οικονομικής πολιτικής από μεριάς του ελληνικού αστικού κράτους!
Ολη δε η «οικονομικονομικίστικη» φιλολογία για το αν θα είναι προνομιούχες ή κοινές μετά ψήφου, για το καθεστώς διασφάλισης, τις ρήτρες, τις διαδικασίες κ.λπ. αφορά τη διαπραγμάτευση με τους ιδιώτες κεφαλαιούχους, δηλαδή τους έλληνες τραπεζίτες, και με τι όρους θα μπουν στο χορό. Η αλήθεια είναι πως μέχρι τον Ιούνιο που θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία δεν απομένει και πολύς χρόνος.

Το ερώτημα
Βέβαια τίθεται ένα ερώτημα. Γιατί θα πρέπει τελικά να πραγματοποιηθεί αυτή η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης όπου κεφάλαια αντικαθιστούν άλλα… κεφάλαια που εκκαθαρίζονται ή «κουρεύονται»; Από πολλές απόψεις φαίνεται (και είναι) μια παραδοξότητα. Η απάντηση βρίσκεται στους νέους όρους που «φέρνουν» μαζί τους τα νέα κεφάλαια, πρόκειται δηλαδή για το νέο πλαίσιο της αρπακτικής κερδοφορίας που προϋποθέτουν αλλά και τις συμφωνίες που ενσωματώνουν στο πλαίσιο του ανταγωνισμού. Γιατί –τελικά- όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ανάγκη «ανακεφαλαιοποίησης» καθώς δέχονται τις κριτικές αναλύσεις των αγγλοσαξονικών οίκων για λειψή ανταπόκριση σε καταστάσεις κρίσης. Εξ άλλου, αν πάρουμε σοβαρά όσα γράφονται για διπλή ενίσχυση της ικανότητας απάντησης της ΕΚΤ, ετοιμάζεται αυτή τη στιγμή ένα μεγάλο χρηματοπιστωτικό όπλο ίσως και 1,75 τρισ. ευρώ στο βαθμό που η κρίση επεκταθεί σε Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία. Η μεγαλύτερη παροχή ρευστότητας ,όπως χαρακτηρίστηκε, μετά τον Πόλεμο γίνεται -όπως ήδη έχουμε γράψει- με δανεικά χρήματα με τη μορφή εγγυήσεων από χώρες κράτη-μέλη. Στην πραγματικότητα αυτή τη στιγμή η ευρωζώνη εκδίδει χρέος και παράγει κεφάλαια! Ομως μόνο η Bundesbank έχει τη δυνατότητα να απαιτεί να της δοθούν εγγυήσεις για τα 500 δισ. που έχει συνεισφέρει στο σύστημα των κεντρικών τραπεζών, όπως και να πιέζει τον ιταλό πρόεδρο της ΕΚΤ να αποσύρει αυτή την τεράστια ρευστότητα ανάμικτου κρατικού και ιδιωτικού χρέους.
Για χώρες σαν την Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλές επιλογές. Η ανακεφαλαιοποίηση είναι επιβεβλημένη. Μέσω όμως της ανακεφαλαιοποίησης επιβάλλεται στο ελληνικό τραπεζιτικό σύστημα μια αναπροσαρμογή στο πλαίσιο των απαιτήσεων που τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΚΤ αυτή τη στιγμή επιθυμούν, αντίστοιχη στη θέση και το ρόλο της χώρας της οποίας «κουρεύουν» το χρέος.

Συνέπειες
Θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα υποφέραμε και θα διαμαρτυρόμασταν για τους καημένους έλληνες τραπεζίτες. Αυτοί και ο σημερινός πολιτικός τους εκπρόσωπους από κοινού με τους Ευρωπαίους και την… ευγενή συμμετοχή της Goldman Sachs ληστεύουν κατ’ εξακολούθηση το λαό και τους πόρους της χώρας ειδικά μετά την ένταξη στην ευρωζώνη. Oμως φαίνεται πως η αναπροσαρμογή που απαιτούν οι ιμπεριαλιστές θέτει ζητήματα ανακατατάξεων και επανιεραρχήσεων στο σύνολο της άρχουσας τάξης, άρα και των τραπεζών της.
Πρώτα πρώτα θέτει σε άμεση προτεραιότητα το ξεκαθάρισμα του τοπίου προκειμένου να επιτευχθεί αυτό που γνωστός τραπεζίτης δήλωσε, ότι δηλαδή η χώρα δεν αντέχει πάνω από δύο ή τρεις τράπεζες. Αλλά και η συγχώνευση δεν είναι εύκολη δουλειά. Δεν γίνεται όλοι να είναι ευχαριστημένοι ούτε ισόποση να είναι η απώλεια. Μέχρι τώρα τα τελευταία χρόνια είχαμε δύο σημαντικές ματαιώσεις τραπεζιτικών γάμων δύο βήματα πριν από τα σκαλιά της… εκκλησίας (ή του δημαρχείου για τους άθεους). Ομως τώρα δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια καθώς, όπως γράψαμε πιο πάνω, υπάρχουν συγκεκριμένα (και ελεγχόμενα) βήματα που πρέπει να γίνουν μέχρι τον Ιούνη. Στο πλαίσιο αυτό η Αγροτική Τράπεζα και τέσσερεις μεγάλες συνεταιριστικές τράπεζες της επαρχίας βρίσκονται στη μαύρη λίστα των όποιων αποφάσεων με κλείσιμο τμημάτων τους, συνολική απορρόφηση και άλλες πρακτικές που θα δούμε.
Επειτα ο έλεγχος του τραπεζιτικού συστήματος με αυτό τον άμεσο τρόπο αφαιρεί τις δυνατότητες μοιράσματος των χρηματοπιστωτικών μέσων από το πολιτικό προσωπικό με τον τρόπο τουλάχιστον που γινόταν μέχρι τώρα, βάζοντας τους επικυρίαρχους της χώρας γενικούς επόπτες.
Στο πλαίσιο αυτό, και η δανειακή ενίσχυση των επιχειρήσεων θα περνά από κόσκινο, με εξαίρεση φυσικά εκείνες που θα δρουν συμπληρωματικά με τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών μονοπωλίων και στο βαθμό που αυτά τα τελευταία αποφασίσουν ένα πλαίσιο δραστηριοποίησης κοινά αποδεκτό με βάση τον μεταξύ τους ανταγωνισμό (π.χ. τομέας των ακινήτων).
Η πίεση είναι μεγάλη και η αναπροσαρμογή και σ’ αυτό το επίπεδο θα είναι βίαιη. Δεν είναι καθόλου άσχετες με τα παραπάνω οι αντιμνημονιακές μελέτες της Alpha Bank, για παράδειγμα. Αν και η αστική «μας» τάξη, με όλα τα κομμάτια της (επιχειρηματικό, χρηματοπιστωτικό, πολιτικό), φημίζεται για την προσαρμοστικότητά της…